Evrenin büyük bir kısmını oluşturan ancak ne olduğu hala tam olarak çözülemeyen “karanlık madde” hakkında bilim insanları kritik bir test gerçekleştirdi. Cenevre Üniversitesi (UNIGE) liderliğindeki bir ekip, karanlık maddenin, bildiğimiz “sıradan madde” ile aynı fizik kurallarına uyup uymadığını araştırdı. Nature Communications‘ta yayımlanan sonuçlara göre, karanlık madde beklenmedik derecede “normal” davranıyor.
Gizemli 5. Kuvvet Arayışı Sıradan madde (gezegenler, yıldızlar, biz); kütle çekimi, elektromanyetizma, güçlü ve zayıf nükleer kuvvet olmak üzere bildiğimiz dört temel kuvvetin etkisi altındadır. Ancak karanlık maddenin bu kurallara uyup uymadığı veya henüz keşfedilmemiş “beşinci bir kuvvet” tarafından yönetilip yönetilmediği kozmolojinin en büyük bilmecelerinden biriydi.
Araştırma ekibi, evrenin devasa kütle çekim kuyularına (gravitational wells) odaklandı. Büyük kütleli cisimler uzay-zamanı bükerek bu kuyuları oluşturur. Eğer karanlık madde, sıradan maddeden farklı bir “beşinci kuvvetin” etkisindeyse, bu kuyuların içine düşüş hızı ve şekli, sıradan galaksilerden farklı olmalıydı.
Sonuç: Einstein Yine Haklı Çıktı Araştırmacılar, evrendeki galaksilerin hızlarını ve bu kütle çekim kuyularının derinliklerini karşılaştırdılar. Sonuçlar netti: Karanlık madde, tıpkı sıradan madde gibi hareket ediyor ve Einstein’ın Genel Görelilik Teorisi ile Euler denklemlerine uyum sağlıyor.
UNIGE Teorik Fizik Bölümü’nden Doç. Dr. Camille Bonvin, durumu şöyle açıklıyor: “Eğer karanlık maddeye etki eden farklı bir kuvvet olsaydı, galaksilerin hareketinde bir anormallik görürdük. Ancak analizlerimiz, karanlık maddenin sadece kütle çekimi tarafından yönetildiğini gösteriyor.”
Kapı Tamamen Kapanmadı Çalışmanın baş yazarı Nastassia Grimm ise temkinli konuşuyor: “Bu sonuçlar henüz bilinmeyen bir kuvvetin varlığını tamamen çürütmüyor. Ancak eğer böyle bir beşinci kuvvet varsa bile, kütle çekiminin %7’sinden daha zayıf olmalı. Aksi takdirde analizlerimizde kesinlikle ortaya çıkardı.”
Bilim insanları şimdi gözlerini LSST ve DESI gibi yeni nesil teleskop projelerine çevirdi. Bu projeler, kütle çekiminin %2’si kadar zayıf kuvvetleri bile tespit edebilecek hassasiyete sahip olacak.
Kaynak: Université de Genève. “Dark matter acts surprisingly normal in a new cosmic test.” ScienceDaily, 16 Kasım 2025.
Orijinal Makale: Nastassia Grimm, Camille Bonvin, Isaac Tutusaus. Comparing the motion of dark matter and standard model particles on cosmological scales. Nature Communications, 2025.
Sıkça Sorulan Sorular:
- Soru: Karanlık madde nedir?
- Cevap: Işık yaymayan veya yansıtmayan, ancak kütle çekim etkisiyle varlığı bilinen, evrenin kütlesinin büyük kısmını oluşturan gizemli bir maddedir.
- Soru: 5. Kuvvet nedir?
- Cevap: Fizikte bilinen 4 temel kuvvetin (kütle çekimi, elektromanyetizma, güçlü ve zayıf nükleer kuvvet) dışında kalabileceği düşünülen teorik bir kuvvettir.
- Soru: Kütle çekim kuyusu ne demek?
- Cevap: Büyük kütleli cisimlerin (yıldızlar, galaksiler) uzay-zaman dokusunu bükerek oluşturduğu, diğer cisimlerin içine doğru çekildiği çukurluk alandır.
